Oczernianie firmy w Internecie – jak bronić dobrego imienia firmy

Dobre imię firmy i zaufanie do niej są podstawowymi wartościami pozwalającymi zdobyć i utrzymać klientów. Klienci mają prawo do krytyki usług lub towarów danego podmiotu. Krytyka ta powinna być jednak uzasadniona. Często firmy padają ofiarą tzw. czarnego pijaru i są oczerniani przez konkurencję. Jak firma może bronić swojego dobrego imienia w Internecie?

Ochron dóbr osobistych firmy

Prawo cywilne chroni nie tylko dobra osobiste człowieka (wolność, zdrowie, dobre imię), ale także przewiduje ochronę firm, też tych działających w formie spółki. Za chronione dobra osobiste spółek uważa się m.in. renomę, wizerunek firmy, nazwę firmy czy tajemnicę korespondencji. Ochrony tych samych wartości może domagać się osoba prowadząca firmę w formie jednoosobowej działalności.

Firma, której dobro osobiste naruszono (np. nieprawdziwym wpisem na forum godzącym w renomę firmy), może żądać zaniechania takiego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia taka osoba może także żądać, ażeby dopuszczający się naruszeń dopełnił czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności żeby złożył oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, a także zapłacił zadośćuczynienie pieniężne lub odpowiednią sumę pieniężną na wskazany cel społeczny.

Ponadto w przypadku oczerniania firmy w Internecie istnieją także określone uprawnienia dla firmy wynikające z ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Na podstawie przepisów tej ustawy np. można żądać usunięcia wpisu z forum lub portalu społecznościowym jak facebook czy twitter.

Oczernianie firmy w Internecie może być zakwalifikowane też jako przestępstwo zniesławienia lub znieważenia. Poszkodowana firma może zatem również bronić swojego dobrego imienia i doprowadzić do wymierzenia kary osobie dopuszczającej się oczerniania firmy w oparciu o procedurę karną.

Usunięcie wpisu

Administrator forum internetowego lub podmiot prowadzący dany portal społecznościowy jest podmiotem świadczący usługi drogą elektroniczną. Administrator nie odpowiada jednak automatycznie za treści umieszczone na danym forum lub portalu.

Administrator nie jest obowiązany do sprawdzania przekazywanych, przechowywanych lub udostępnianych przez niego danych. Oznacza to, że podmiot prowadzący forum lub portal społecznościowy nie ma obowiązku weryfikowania wpisów, sprawdzania, czy są one wulgarne lub godzą w dobre imię innych osób.

Brak odpowiedzialności administratora nie oznacza jednak, że musi on tolerować i pozostawić wszystkie wpisy. Osoba poszkodowana (firma, której dobre imię zostało naruszone) może domagać się od administratora usunięcia wpisu, który narusza jej prawa. Przepisy prawa wymagają, aby takie żądanie było wiarygodne. W praktyce uznaje się, że wiarygodna informacja o bezprawnym charakterze danych powinna pochodzić od poszkodowanego (firmy, której wpis dotyczy), być precyzyjna i w sposób wyraźny wskazywać, jakie treści naruszają dobra poszkodowanego.

W zgłoszeniu do administratora należy zatem dokładnie wskazać na wpis lub wypowiedź naruszający prawa poszkodowanego (najlepiej zacytować dokładnie daną wypowiedź) oraz wyjaśnić, dlaczego dana wypowiedź narusza prawa poszkodowanego. Wezwanie można skierować na piśmie, e-mailem lub poprzez formularz kontaktowy udostępniony przez danego administratora.

W zdecydowanej większości przypadków, o ile wezwanie zostanie dobrze uzasadnione, takie działania powinny okazać się skuteczne, a wpis powinien zostać usunięty.

Jeżeli administrator nie usunie danego wpisu, pomimo wezwania, to administrator staje się odpowiedzialny wobec poszkodowanego za naruszenie dóbr osobistych. Oznacza to, że poszkodowany może dochodzić swoich roszczeń cywilnoprawnych bezpośrednio od administratora.

Ustalenie tożsamości osoby dokonującej wpisu

Jeżeli dana wypowiedź w taki sposób naruszy dobre imię firmy, że samo usunięcie wpisu okaże się niewystarczające, a firma będzie chciała dochodzić roszczeń od autora wpisu, to należy ustalić tożsamość (imię i nazwisko, adres zamieszkania) tego autora. To samo dotyczy sytuacji powtarzających się wpisów, co do których firma ma podejrzenie, że stoi za nimi firma konkurencyjna. W przypadku czarnego pijaru samo żądanie usuwania pojawiających się wpisów może nie odnieść oczekiwanego skutku.

Polskie prawo przewiduje w takim przypadku pewne możliwości dla poszkodowanego, choć nie ma jednolitej procedury, która zawsze gwarantuje uzyskanie personaliów autora wpisu.

Co do zasad  adres IP, pozwalający zidentyfikować autora wpisu na forum internetowym, należy do zbioru danych osobowych i nie powinien być wydawany przez administratorów bez uzasadnionej przyczyny. Przyjmuje się jednak, że naruszenie dóbr osobistych danej osoby (oczernianie firmy) usprawiedliwia wydanie adresu IP autora wpisu.

Jeżeli zatem dany wpis ma taki charakter, że poszkodowana firma chciałaby dochodzić roszczeń od autora wpisu (a nie tylko żądać usunięcia wpisu), to w wezwaniu administratora do usunięcia wpisu powinno znaleźć się również wezwanie do ujawnienia adresu IP komputera należącego do osoby dokonującej wpisu. Po uzyskaniu adresu IP należy zwrócić się do dostawcy Internetu autora wpisu, z wnioskiem o ujawnienie jego danych.

Jeżeli dostawca Internetu nie chce nam udostępnić danych klienta, trzeba będzie skorzystać z drogi sądowej. Są tu dwie możliwości, wpierw zgłaszamy się do GIODO, a gdy ten odmówi do sądu administracyjnego albo składamy pozew cywilny w sądzie bez wskazania danych autora i z wykorzystaniem sądu powinniśmy uzyskać te dane. Obie drogi mogą okazać się długotrwałe.

Jeżeli dany wpis zakwalifikować można jako przestępstwo zniesławienia lub zniewagi, to można wykorzystać Policję do ustalenia tożsamości sprawcy. Policja ma bowiem obowiązek zabezpieczenia dowodów, w przypadku gdy skarga do sądu zostanie złożona za jej pośrednictwem.

Oczernianie firmy a roszczenia cywilnoprawne

Na drogę cywilnoprawną (sprawa sądowa) oczerniane firmy występują najczęściej w trzech przypadkach:

• dany wpis jest o takim charakterze (zarzuca popełnianie przestępstw, znieważa w sposób rażący dane osoby, odnosi się do kwestii osobistych), że samo usunięcie wpisu jest niewystarczające dla obrony dobrego imienia lub firma poniosła poważną szkodę finansową (np. utrata klientów);
• administrator forum lub portalu nie usuwa wpisu;
• wpisy dokonywane są w ramach czarnego pijaru (oczernianie firmy) przez konkurencję.

W takim przypadku należy złożyć pozew do sądu okręgowego w stosunku do autora wpisu lub administratora forum lub portalu.

Co do zasady poszkodowana firma może w sądzie domagać się:

• zaniechania dalszych działań (zaprzestania wpisów, zaprzestanie prowadzenia danego konta w portalu społecznościowym – np. konta wzywającego do bojkotu danej firmy);
• usunięcia wpisów;
• żądania zapłaty kwoty na rzecz pokrzywdzonego lub na określony cel społeczny;
• żądania odszkodowania, jeżeli na skutek działania sprawcy lub administratora firma poniosła szkodę finansową.

Postępowanie karne

Wypowiedzi wykraczające poza dopuszczalną krytykę mogą stanowić przestępstwo zniesławienia lub zniewagi.

Z przestępstwem zniesławienia mamy do czynienia, gdy ktoś pomawia daną osobę o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania. Dla zakwalifikowania zniesławienia wystarczająca jest już sama możliwość utraty dobrego imienia. Chodzi tutaj np. o podawanie nieprawdziwych informacji, które podważają profesjonalizm danej firmy.

Zniewaga natomiast to obraźliwa lub ośmieszająca opinia, niemożliwa do zweryfikowania.

Często dana wypowiedź może być zakwalifikowana zarówno jako zniesławienie, jak i zniewaga.

Oba powyżej wskazane typy przestępstw są ścigane z prywatnego aktu oskarżenia. Oznacza to, że nie wystarczy samo zawiadomienie policji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Poszkodowany sam musi wystąpić do sądu z aktem oskarżenia i występować w sądzie jako oskarżyciel (czyli pełni taką rolę, jak typowo prokurator). Policja jednak może okazać się przydatna przy uzyskaniu niezbędnych dowodów, np. ustalenia tożsamości sprawcy.

Sprawcy grozi kara grzywny lub ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do jednego roku (jeżeli zniesławienie lub zniewaga jest dokonana poprzez środki masowego przekazu, a do takich należy zaliczyć Internet).

Jeżeli oczernianie firmy w Internecie przez konkurencję spotkało Państwa firmę, to kancelaria JLT służy wsparciem prawnym przy dochodzeniu roszczeń od sprawcy. Doświadczony radca prawny zapewni Państwu kompleksowe doradztwo prawne na każdym etapie walki z oczernianiem firmy w Internecie.