Odwrotne obciążenie przy sprzedaży w różnych krajach UE

Jakie są obowiązki, jeżeli podatnik nabywa i odsprzedaje towar w jednym z krajów unijnych, a towar nie opuszcza tego kraju? Czy podatnik musi dokonać rejestracji w tym państwie i wystawić fakturę z miejscowym podatkiem VAT? Poniżej przegląd regulacji w różnych krajach europejskich.

Często zdarza się, że polska firma nabywa towar od zagranicznego dostawcy z Unii Europejskiej. Żeby skrócić łańcuch dostaw, towary te odsprzedawane są do odbiorcy w tym samym kraju. Towary te nie opuszczają zatem jednego państwa. Taka transakcja nie może być traktowana jako wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, ponieważ towar nie przemieszcza się pomiędzy dwoma państwami. Transakcja taka nie jest także sprzedażą krajową w rozumieniu polskich przepisów, co wyklucza wystawienie faktury z polskim podatkiem VAT 23%.

Przykład:

Polska firma handlowa zamawia materiały budowlane u dostawcy w Niemczech w Hamburgu. Towar przeznaczony jest dla polskiego odbiorcy, który prowadzi budowę w Berlinie. Towar przewożony jest bezpośrednio z Hamburga do Berlina i tym samym nie opuszcza terytorium Niemiec.

Jak rozliczyć powyższą transakcję, czyli nabycie i sprzedaż na terytorium Niemiec?

Zasadą jest, że podatek VAT powinien wykazać na fakturze sprzedawca. Tak będzie w tym przypadku. Niemiecki dostawca z Hamburga wystawi na polską firmę fakturę VAT z niemieckim podatkiem od wartości dodanej (Umsatzsteuer) w wysokości 19%. Polska firma handlowa, która następnie dostarcza ten towar do Berlina do polskiej firmy budowlanej, również będzie musiała wykazać na fakturze niemiecki podatek w wysokości 19%. Nie ma tutaj znaczenia, że odbiorcą jest polska firma. Żeby móc odprowadzić podatek należny pobrany od firmy budowlanej, polska firma handlowa zobowiązana będzie do rejestracji do VAT w Niemczech. W deklaracji niemieckiej VAT wykaże ona podatek należny od polskiego kontrahenta oraz podatek naliczony od niemieckiego dostawcy.

Przepisy europejskie – dyrektywa VAT a odwrotne obciążenie

Nie w każdym kraju Unii Europejskiej obowiązują takie zasady jak w Niemczech. Wiele państw wprowadziło procedurę odwrotnego obciążenia przy dostawie krajowej dokonanej przez podmiot niemający siedziby w tym Państwie. Możliwość taka wynika z art. 194 dyrektywy VAT 2008/9/WE. Zgodnie z tą regulacją:

W przypadku gdy podlegająca opodatkowaniu dostawa towarów lub świadczenie usług jest dokonywane przez podatnika niemającego siedziby w państwie członkowskim, w którym VAT jest należny, państwa członkowskie mogą postanowić, że osobą zobowiązaną do zapłaty VAT jest odbiorca towarów lub usługobiorca.

Państwa członkowskie mają zatem prawo wprowadzić regulację do swojego porządku prawnego, zgodnie z którą podatnikiem będzie nabywca towarów od zagranicznego podatnika bez siedziby w tym państwie. Dochodzi więc w takim przypadku do przeniesienia obowiązku podatkowego ze sprzedawcy na nabywcę (odwrotne obciążenie, reverse charge).

Jak wspomniano, jest to prawo państw członkowskich, by wprowadzić taką regulację. Poza tym to każde z Państw określa warunki stosowania tej regulacji. Stwarzać to może problemy dla firm działających na rynkach europejskich i dokonujących dostaw wewnątrz jednego z krajów UE. Taka firma musi wpierw określić, czy dane państwo skorzystało z możliwości przewidzianej w art. 194 dyrektywy VAT, a jeżeli tak, to ustalić warunki stosowania tej regulacji. Wymaga to każdorazowo kontaktu z doradcą podatkowym specjalizującym się w międzynarodowym podatku VAT.

Poniżej postaram się przybliżyć regulacje w poszczególnych krajach Unii Europejskiej. Przed każdą transakcją warto jednak zlecić szczegółową analizę.

Polska – odwrotne obciążenie przy nabyciu towarów od zagranicznego dostawcy

Rozpocząć wypada od regulacji polskiej ustawy o VAT. Polska skorzystała z możliwości przewidzianej w art. 194 dyrektywy VAT. Stosowne uregulowanie znajdziemy w art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od towarów i usług.

Nabywca towarów będzie podatnikiem (dojdzie do odwrotnego obciążenia), jeżeli spełnione zostaną łącznie następujące warunki:

• sprzedawcą jest podatnik, który nie ma w Polsce siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności
• sprzedawca nie jest zarejestrowany w Polsce do VAT
• nabywcą jest polski podatnik VAT lub osoba prawna niebędąca podatnikiem ale zarejestrowana do VAT-UE
• dostawa towarów nie jest dokonywana w ramach sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju

Z punktu widzenia nabywcy towarów znajdujących się w Polsce od zagranicznego podatnika problematyczny może być warunek braku rejestracji w Polsce do VAT sprzedawcy. Nabywca może nie mieć wiedzy o takiej rejestracji do VAT w Polsce sprzedającego. Jeżeli takie nabycie rozliczy w procedurze odwrotnego obciążenia, to rozliczenie będzie błędne. W przypadku formalnej rejestracji zagranicznego sprzedawcy w Polsce, to na sprzedawcy ciąży obowiązek podatkowy. Powinien on wystawić fakturę VAT z polską stawką podatku i odprowadzić należny podatek.

Francja

Francja skorzystała z prawa przewidzianego w art. 194 dyrektywy VAT. Dostawy krajowe dokonane przez dostawcę bez siedziby we Francji są objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia. Nie ma znaczenia, czy dostawca jest zarejestrowany we Francji do VAT. Nabywca powinien być zarejestrowanym podatnikiem we Francji.

Włochy

Mechanizm odwrotnego obciążenia znajdzie zastosowanie do wszystkich dostaw dokonanych przez podatnika bez siedziby we Włoszech, o ile nabywca jest podatnikiem z siedzibą we Włoszech.

Hiszpania

Reverse charge znajdzie zastosowanie do wszystkich dostaw dokonanych przez podatnika bez siedziby w Hiszpanii, jeżeli nabywca jest podatnikiem. Nie ma przy tym znaczenia, czy nabywca ma siedzibę w Hiszpanii. Odwrotne obciążenie może zatem zaistnieć także pomiędzy dwoma podatnikami bez siedziby w Hiszpanii.

Austria

Austria nie skorzystała z prawa przewidzianego w art. 194 dyrektywy VAT. Podatnikiem przy dostawie krajowej jest co do zasady sprzedawca. Powinien on zarejestrować się w Austrii do VAT i wystawić fakturę z austriackim podatkiem VAT.

Niemcy

Niemcy nie skorzystały z prawa przewidzianego w art. 194 dyrektywy VAT. Podatnikiem przy dostawie krajowej jest co do zasady sprzedawca. Powinien on zarejestrować się w Niemczech do VAT i wystawić fakturę z niemieckim podatkiem VAT.

O obowiązku rejestracji do podatku VAT w Niemczech dowiesz się więcej <<TUTAJ>>.

Holandia

Mechanizm odwrotnego obciążenia znajdzie zastosowanie do wszystkich dostaw dokonanych przez podatnika bez siedziby w Holandii, o ile nabywca jest podatnikiem z siedzibą w Holandii.

Belgia

Odwrotne obciążenie stosuje się do wszystkich dostaw krajowych dokonanych przez podatnika bez siedziby w Belgii. Warunkiem jest, by nabywcą był podatnik z siedzibą w Belgii składający deklaracje VAT lub podatnik bez siedziby w Belgii, który posiada belgijski numer VAT lub ma przedstawiciela podatkowego w Belgii.

Wielka Brytania

Wielka Brytania nie skorzystała z prawa przewidzianego w art. 194 dyrektywy VAT. Podatnikiem przy dostawie krajowej jest co do zasady sprzedawca. Powinien on zarejestrować się w Wielkiej Brytanii do VAT i wystawić fakturę z brytyjskim podatkiem VAT.

Szwecja

Odwrotne obciążenie znajduje zastosowanie do wszystkich dostaw dokonanych przez dostawcę bez siedziby w Szwecji, o ile nabywcą jest podatnik zarejestrowany do celów VAT w Szwecji.

Finlandia

Reverse charge znajduje zastosowanie do większości dostaw (z pewnymi określonymi wyjątkami) dokonanymi przez dostawcę bez siedziby w Finlandii, o ile nabywca jest zarejestrowany do VAT w Finlandii. Dostawca może opcjonalnie zarejestrować się do VAT w Finlandii, wtedy mechanizm odwrotnego obciążenia nie znajdzie zastosowania.

Litwa

Litwa nie skorzystała z prawa przewidzianego w art. 194 dyrektywy VAT. Podatnikiem przy dostawie krajowej jest co do zasady sprzedawca. Powinien on zarejestrować się na Litwie do VAT i wystawić fakturę z litewskim podatkiem VAT.

Czechy

Obowiązuje odwrócone obciążenie przy dostawach krajowych dokonanych przez podatników spoza Czech, jeżeli nabywcą jest podatnik zarejestrowany w Czechach do VAT.

Słowacja

Obowiązuje odwrócone obciążenie przy dostawach krajowych dokonanych przez podatników spoza Słowacji, jeżeli nabywcą jest podatnik z siedzibą w Czechach.

Węgry

Węgry nie skorzystały z prawa przewidzianego w art. 194 dyrektywy VAT. Podatnikiem przy dostawie krajowej jest co do zasady sprzedawca (z małymi wyjątkami). Powinien on zarejestrować się na Węgrzech do VAT i wystawić fakturę z węgierskim podatkiem VAT.

Dania

Dania nie skorzystała z prawa przewidzianego w art. 194 dyrektywy VAT. Podatnikiem przy dostawie krajowej jest co do zasady sprzedawca. Powinien on zarejestrować się w Danii do VAT i wystawić fakturę z duńskim podatkiem VAT.

Kancelaria JLT zapewnia kompleksowe wsparcie podatkowe dla polskich firm działających w Unii Europejskiej, w tym wspiera w rozliczeniach podatku VAT w transakcjach międzynarodowych. Usługi doradztwa podatkowego w innych krajach UE świadczone są w ramach współpracy z zagranicznymi doradcami podatkowymi. W zależności od rodzaju sprawy zapewniamy wsparcie ze strony zagranicznego specjalisty. Jeżeli mają Państwo trudności z rozliczaniem międzynarodowych transakcji VAT, to chętnie pomożemy Państwa firmie w tych kwestiach.